دندانپزشکی در دوران بارداری
توضیحات:
-
به نام خدا
دندانپزشکی در دوران بارداری
یکی از سوالات عمومی بانوان باردار این است که آیا ما می‌توانیم به دندانپزشکی مراجعه کنیم یا خیر؟ در این مقاله سعی می‌کنیم تمامی ابهامات شما مرتفع سازیم.
در حوزه دندانپزشکی جهت بررسی دقیق‌تر مسائل مربوط به بارداری، دوران بارداری را به سه بازه زمانی سه ماهه اول، دوم و سوم تقسیم می‌کنیم در هریک از سه دوره بنا بر شرایط رشد جنین درمانهای دندانپزشکی بایستی با ملاحظات خاصی صورت گیرد.
در این مقاله می‌خوانیم:
- دندان پزشکی در سه ماهه اول دوره بارداری
- دندان پزشکی در سه ماهه دوم دوره بارداری
- دندان پزشکی در سه ماهه سوم دوره بارداری
- استفاده از دارو در دوران بارداری
- عکس برداری رادیولوژی(X-Ray) در دوران بارداری
- توصیه ما به بانوان در دوران بارداری
دندان پزشکی در سه ماهه اول دوره بارداری
در ماه‌های اول، دوم و سوم توصیه می‌شود حتی‌الامکان از هرگونه درمان و مصرف دارو جلوگیری شود؛ چرا که ارگان‌های اصلی جنین در این ایام در حال شکل گیری می‌باشد.
همچنین توجه شود تا هفته 13 بارداری از برخورد هرگونه اشعه رادیولوژی (X-Ray) به بدن خودداری کنید.
بهتر است در موارد ممکن درمان‌ها از سه ماهه اول بارداری به سه ماهه دوم منتقل شود، پس اگر دندان دارای درد خفیف غیرممتد شبانه یا دارای حساسیت به سرما و گرما و فشار و ضربه است، با دندان مدارای کافی صورت گیرد تا درمان حتی‌الامکان درمان دیرتر انجام شود.
منظور از مدارا کردن، اجتناب از استفاده از مایعات داغ یا بسیار سرد و وارد نکردن فشار زیاد و جویدن خوراکی‌های سفت با دندان و استفاده صحیح از نخ دندان است که بتوان از پیشرفت پوسیدگی و ایجاد تحریک در عصب دندان و بروز وضعیت اورژانسی غیرقابل تحمل خودداری کرد. استفاده از دهان شویه کلرهگزیدین که یک ماده ضد میکروبی بسیار قوی می‌باشد و پلاک‌های دندانی و باکتری‌های دهانی را کاهش میدهد نیز توصیه می‌شود. این دهان شویه به دلیل اینکه توسط دهان جذب نمی‌شود و خوراکی نیز نمی‌باشد و صرفا دهان را شست و شو میدهد خطری برای مادران باردار و جنین ندارد.
اما اگر درد دندان بسیار شدید، ممتد و غیر قابل تحمل باشد یا لثه دارای عفونت شدید و آبسه باشد احتمالا مجبور به انجام درمانهای دندانپزشکی با شروط زیر خواهیم بود:
- هرگونه استفاده از دارو و اشعه (برای عکس رادیوگرافی) می‌بایست حتما زیر نظر و به توصیه پزشک زنان و زایمان صورت گیرد بنابراین لازم است طرح درمانی دندانپزشکی قبل از انجام به تایید پزشک متخصص زنان و زایمان برسد تا آسیب‌های آن به حداقل برسد.
- درمانهای دندانپزشکی که در این دوره انجام می‌شود در حداقل زمان ممکن و به منظور رفع علائم اورژانسی مانند درد و عفونت است. در این دوره دندانپزشک معمولا برای کاستن درد و ایجاد مجرایی برای تخلیه عفونت دندان از درمانی با نام پالپوتومی استفاده می‌کند در این درمان تنها عصب‌های موجود در تاج دندان تخلیه می‌شود و دندان تا دوره سه ماهه دوم به صورت پانسمان شده نگهداری می‌شود تا در آن زمان درمان ریشه صورت گیرد.
پالپوتومی
دندان پزشکی در سه ماهه دوم دوره بارداری
ماه‌های چهارم، پنجم و ششم مناسب ترین زمان برای انجام درمانهای دندانپزشکی می‌باشد، زیرا هم جنین به حد کفایت رشد کرده است ( وزن آن حدود 80 الی 90 گرم است) هم مادر فشار زیادی بابت جابه‌جایی متحمل نمی‌شود. در سه ماهه دوم میتوان درمانهای ضروری دندانپزشکی مانند ترمیم و کشیدن دندان را انجام دارد. در این دوره مانند دوره اول باید از اشعه رادیولوژی حتی‌الامکان دوری کرده و در صورت لزوم باید از پوشش سربی به منظور جلوگیری از آسیب های احتمالی استفاده گردد.
با وجود اینکه در این دوره امکان انجام کلیه درمان های دندان پزشکی وجود دارد، اما بهتر است درمانهای زیبایی را به بعد از زایمان موکول نمایید. با وجود اینکه انجام درمان در این دوره ممکن است اما دراز کشیدن یا نشستن در زمانی طولانی بر روی یونیت دندانپزشکی باعث فشار به مادر و آزردگی خاطر وی خواهد شد.
دندان پزشکی در سه ماهه سوم دوره بارداری
در ماه‌های هفتم، هشتم و نهم جنین تقریبا به طور کامل رشد کرده است و رفت و آمد برای مادر دشوار می‌شود. در این ایام دراز کشیدن به مدت زیاد در یونیت دندانپزشکی نیز میتواند برای جنین مضر باشد و برای مادر موجب ایجاد درد میگردد. ینابراین بهتر است ذرمان ها به بعد از زایمان موکول شوند و مراقبت‌‌های دهانی و دندانی برای جلوگیریدندان درد صورت پذیرد، استفاده از نخ دندان و مسواک حداقل روزی دوبار و استفاده از دهانشویه از اهمیت بسیار بالایی نسبت به سایر افراد برخوردار است زیر باید از گونه بیماری دهانی جلوگیری نمود.
استفاده از استامینوفن بدون کدئین در این دوره مانعی ندارد اما بهتر است از بروفن(ایپوپروفن و ژلوفن) دوری نمود. استفاده از ضد دردهای حاوی آسپرین ممنوع است.
این دوره مانند دوره اول بارداری بهتر است از درمانهای اصلی دوری شود و به جای آن از درمان‌هایی مانند درمان پالپوتومی استفاده شود. راحتی مادر در این دوره بسیار حائز اهمیت است بنابراین همواره باید مادر در راحت ترین حالت ممکن باشد و دندانپزشکی نیز مستثنی نمی‌باشد.
استفاده از دارو در دوران بارداری
به طور کلی داروها بر اساس خطر برای بانوان باردار به 5 دسته A,B,C,D,X تقسیم می‌شود داروهای طبقه X بیشترین خطر و داروهای طبقه A کمترین خطر را دارند. داروهای بی‌حسی در طبقه B و C قرار دارند. داروهای بی‌حسی موجود در طبقه B میتواند به حد نیاز مورد استفاده قرار بگیرد اما داروهای ردیف C باتوجه به نیاز مادر و نظر متخصص زنان و زایمان و دندان پزشک مورد استفاده قرار میگیرد. کم‌خطرترین و مشهورترین داروی بی‌حسی در این دوران را باید لیدوکایین شمرد، زیرا لیدوکایین در طبقه B قرار میگیرد. و میتوان از این دارو در حین درمان و با دوز حداقلی استفاده نمود تا هم از تاثیرات احتمالی دارویی بر جنین جلوگیری کند هم از درد ناشی از درمان کاهش یابد
توجه داشته باشید مصرف هرگونه مسکن و یا آنتی بیوتیک فقط با تایید پزشک زنان زایمان، مجاز خواهد بود.
در سه ماهه دوم و سوم بارداری این نکته حائز اهمیت است که میتوان از ضد دردهایی مانند استامینوفن و بروفن(ایپوپروفن و ژلوفن) برای التیام موقت درد دندان استفاده کرد اما توجه شود که از داروهای حاوی آسپرین نباید استفاده کرد.
عکس برداری رادیولوژی (X-Ray) در دوران بارداری
میزان اشعه مورد استفاده در رادیوگرافی‌های دندانپزشکی، نسبت به اشعه رادیوگرافی‌های پزشکی و سی تی اسکن بسیار کم می‌باشد اما در این حالت نیز باید الزاماتی را رعایت نمود.
- کنترل دوز اشعه رادیوگرافی
- محدود نمودن تابش اشعه
- محدود بودن تعداد دفعات انجام رادیوگرافی
- استفده از پوشش سربی هنگام عکس برداری
از عکس برداری در دوران بارداری باید خودداری شود ولی اگر اجبار و ضرورتی باشد(عرف است قبل از هر درمان دندانپزشکی ضروری عکس از دندان تهیه شود) باید از پوشش سربی استفاده شود تا از آسیب‌های احتمالی برای جنین کاسته شود. آسیب‌های پرتو رادیوگرافی به سقط، کم وزنی و عقب ماندگی ذهنی و جسمی جنین خلاصه نمی‌شوند و احتمال ابتلای جنین به سرطان را نیز افزایش می‌دهند.
در صورت نیاز شما به درمان ریشه (عصب کشی) در این دوران انتخاب متخصص درمان ریشه با تجربه و حاذق نیز در این امر حائز اهمیت است.چراکه متخصص درمان ریشه با توجه به سابقه بالای فعالیت، آموزش و درمان های حساس ای که در این حیطه داشته است؛ میتواند بدون نیاز به عکس گرافی ضایعه و محلی که نیاز به درمان دارد را تشخیص داده و تا آنجایی که ممکن است از عکس گرافی استفاده نکنند. علاوه بر این در کشیدن و جراحی دندان، درمان ریشه و سایر درمان ها انتخاب متخصص با تجربه و ماهر به کوتاه شدن فرایند درمان و کاهش عوارض و درد بعد از درمان نیز کمک شایانی خواهد کرد.
توصیه ما به بانوان در دوران بارداری
انجام درمان جرمگیری در دوران بارداری را توصیه می‌کنیم زیرا این درمان یک درمان پیشگیرانه محسوب می‌شود و میتواند از مشکلات دهانی احتمالی جلوگیری کند. و به دلیل آنکه بدون دارو انجام می‌پذیر خطری برای جنین نخواهد داشت.
سعی کنید تمام توصیه‌های دندانپزشکی من جمله مسواک زدن مرتب، استفاده از خمیر دندان مناسب و نخ دندان روزانه برای جلوگیری از بیماری‌های دهان و دندان را رعایت کنید.
توصیه مهم دیگری که میتوان داشت قبل از اقدام به بارداری، برای انجام چکاپ به دندانپزشکی مراجعه کنید تا از هرگونه بیماری دهان و دندان در دوران بارداری جلوگیری شود.
چکاپ‌های منظم در دوران بارداری بسیار ضروری است. این عمل باعث می‌شود پیشگیری یا برخورد صحیح و زود هنگام با بیماری صورت پذیرد.