كلامي در مورد دهان شويه‌ها
توضیحات:
-
به نام خدا
اگر به یکی از داروخانه‌های سطح شهر، سری بزنید انواع و اقسام دهانشویهها را خواهید یافت که ممکن است در انتخاب دهانشویه مناسب سردرگم شوید. برخی از آنها حس طراوت و تازگی به دهانتان می‌بخشند و بوی بد دهان را از بین می‌برند، برخی دیگر نیز به دلیل داشتن ماده «فلوراید» می‌توانند از پوسیدگی دندانها جلوگیری کرده و پوسیدگی‌های اولیه دندانها را ترمیم کند. اگرچه دهانشویهها جای مسواک و نخ دندان را نمی‌گیرند، اما دندانپزشکان استفاده از آنها را برای کامل شدن بهداشت دهان و دندان توصیه می‌کنند. برخی دیگر از دهانشویهها نیز اثرات درمانی دارند و در کنترل بیماری‌های لثه مؤثرند. بطورکلی دهانشویهها را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد:
1.خوشبوکننده 2.درمانی
- دهانشويه هاي فلورايد
مصرف اين دهانشويه ها دركودكان زير 6 سال، به علت عدم توانايي در كنترل رفلكس بلع توصيه نمي شوند، مگر اينكه استفاده سيستميك فلورايد مورد نظر باشد. استفاده از دهانشويه ها در موارد پوسيدگي هاي متوسط و يا براي افراد با ريسك بالاي پوسيدگي توصيه ميگردد. در بيشتر مطالعات، دهانشويه 0.2% سديم فلورايد به شكل هفتگي 0.05% سديم فلورايد به صورت روزانه( قبل از خواب و پس از مسواك دندانها ) تجويز مي گردد.
- دهانشويه هاي ضد ميكروبي
ويژگي هاي يك دهانشويه ضد ميكروبي ايده آل عبارت است از:
• سمي نباشد.
• فقط مختص باكتري هاي بيماري زا بوده، باعث ازدياد باكتري هاي مقاوم و رشد بيش از حد ارگانيسم هاي فرصت طلب نگردد.
• موجب تحريك مخاط نشده و تغيير رنگ در دندان ها ايجاد نكند.
• جذب سيستميك آن كم بوده يا اصلا به صورت سيستميك جذب نگردد.
• كاربرد آن آسان باشد.
جامعه دندانپزشكي آمريكا كلر هگزيدين 0.2% را مورد تاييد قرار داده است. كلر هگزيدين در سال 1954 در انگلستان به عنوان ضد عفوني كننده زخم، نظافت پوست و ضدعفوني كردن قبل از جراحي به بازار عرضه شد. سپس ذر دهه 1970 ميلادي به عنوان ماده اي ضد پلاك ميكروبي دهان معرفي شد و از آن پس استفاده از آن در دندانپزشكي افزايش يافت.
كاربرد در دندانپزشكي:
از دهانشويه كلر هگزيدين در مطب دندانپزشكي و در منزل استفاده مي‌شود. موارد كاربرد دهانشويه كلرهگزيدين در مطب دندانپزشكي:
الف) به دنبال كاربرد توربين و آنگل و يا دستگاه جرمگيري اولتراسونيك پخش آب و هوا به صورت ذرات ريز و معلق ميكروبي همراه است. مصرف كلرهگزيدين توسط بيمار قبل از شروع كار، شانس پخش عوامل ميكروبي قابل انتقال در محيط را كم كرده و آلودگي محيط كلينيك را كاهش مي دهد.
ب) همچنين از اين ماده براي شستشوي كانال ريشه دندان نيز استفاده مي شود.
در خانه به صورت موقت زماني كه مسواك زدن امكان پذير نيست مي توان از دهان شويه به عنوان جانشين مسواك استفاده كرد. مثلا زماني كه به دنبال جراحي دهان يا جراحي هاي لثه به دليل وجود زخم و بخيه امكان استفاده از مسواك وجود ندارد با كنترل شيميايي پلاك ميكروبي، بهبود زخم و جراحات دهاني تسريع مي گردد. بهتر است دهانشويه كلرهگزيدين نيم ساعت بعد از مسواك زدن استفاده شود كه حداكثر قدرت ضد باكتريايي خود را حفظ نمايد.
اثر بخشي اين دهانشويه به دوز مصرف آن بستگي دارد و نه به غلظت آن. دوز درماني دهانشويه كلرهگزيدين مصرف 10 ميلي گرم تا 20 ميلي گرم از دهانشويه با غلظت 0.2 درصد تا 0.12 درصد مي‌باشد. كاربرد آن دوبار در روز ( بعد از صبحانه و قبل از خواب) از محلول 0.2% مي باشد كه به مدت 30 تا 60 ثانيه در دهان نگاه داشته مي‌شود.
عوارض استفاده از دهانشويه كلرهگزيدين
• كلرهگزيدين طعم ناخوشايندي دارد و مي تواند موجب تغييراتي موقتي در حس چشايي بشود. بويژه اين تاثير در مورد طعم شوري است كه باعث بي مزه شدن غذا مي گردد و اين تغيير به غلظت كلرهگزيدين بستگي دارد.
• كلرهگزيدين موجب پديد آمدن رنگ قهوه‌اي بر روي دندانها و پركردگي هاي همرنگ دندان، مخاط دهان و زبان مي‌شود. اين تغيير رنگ خارجي بوده و توسط پاليشينگ دندان برطرف مي‌شود.
• موارد كمي از تورم يك طرفه يا دو طرفه گلو در اثر مصرف كلرهگزيدين گزارش شده است.
• كلرهگزيدين با تاثير بر تجزيه گلوكز باكتري‌ها از توليد اسيد توسط آنها جلوگيري مي‌كند و محيط را قليايي نگه مي‌دارد كه اين عامل زمينه را براي تشكيل جرم فوق لثه اي آماده مي‌كند.
به طور معمول نمي توان دهانشويه را به عنوان جايگزين مسواك در كنترل پلاك ميكروبي و تميز كردن سطوح دنداني استفاده كرد. بلكه بهتر است استفاده از آن به همراه مسواك زدن و در تكميل آن به كار آيد.
ده نکته درباره دهانشویهها
1- عمده ترین عوامل جرم زدای موجود در دهان شویه ها، شامل این موارد است: فنل، آمونیاک، الکل، روغن‌های فرار و ترکیبات ید.
2- از مهم ترین نکات درباره دهانشویهها این است که استفاده نابجا از آنها ممکن است موجب پنهان‌سازی پوسیدگی دندان و در نتیجه تأخیر در درمان بیماری‌هایی مانند التهابات شدید لثه و عفونت‌های چرکی دهان و لثه شود.
3- در صورتی که پس از مسواک زدن کامل، بوی بد از دهان خارج شود، تشخیص بیماری‌های لثه ارزش دارد. در این شرایط نباید آن را با دهان‌شویه‌های معطر پوشاند و باید به دندانپزشک مراجعه کرد.
4- فلوراید، در برخی دهانشویهها، ماده اصلی است و در برخی دیگر جزیی از فرمولاسیون دارویی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان است.
5- برخی دندانپزشکان به عنوان درمان کمکی برخی از بیماری‌های دهان و دندان یا پاک سازی و بهبود پس از جراحی‌های دهان و دندان، دهان‌شویه‌های حاوی آب اکسیژنه یا سرم شستشو تجویز می‌کنند.
6- مصرف درازمدت دهان‌شویه‌های اکسیژنه موجب تحریک بافت نرم، از دست رفتن کلسیم سطوح دندانها و رویش موهای سیاه روی زبان می‌شود.
7- ستیل پیریدینیوم از محلولهای دهانشویه است که می توانید برای ضدعفونی یا خوش‌بو کردن دهان خود، 20 قطره از آن را در نصف فنجان آب حل کنید و هر سه ساعت یک بار، دهانتان را با آن بشویید.8- کلرهگزیدین از دیگر محلولهای دهانشویه است که می‌توانید روزی دو بار، در صبح و شب، پس از مسواک زدن مقداری از آن را به مدت 30 ثانیه در دهان غرغره کنید. این محلول برای ضدعفونی‌کردن و التیام بخشیدن به التهابات لثه و زخم‌های مخاطی دهان مانند آفت به کار می‌رود.
9- برای تأثیر بهتر دهانشویهها، پس از استفاده کردن از آنها، تا 30 دقیقه از شستن دهان و نوشیدن مایعات پرهیز کنید.
10- تهوع، استفراغ، دردهای شکمی، تنگی‌نفس و اختلال هوشیاری از عوارض بلع اتفاقی کلرهگزیدین و ستیل پیریدینیوم است که باید بلافاصله با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس گرفت.