كنترل عفونت در دندانپزشكي
توضیحات:
-
به نام خدا
يکی از دغدغه های مراجعه کنندگان به مطب های دندانپزشکی انتقال بیماری است که مهم ترین و ترسناک ترین آنها ایدز می باشد.
ایدز به لحاظ مشکلات درمانی و عوارض و درگیری هایی که برای مبتلایان ایجاد می کند، بیماری خطرناکی است و حفاظت شخصی و گروهی در جامعه برای جلوگیری از انتقال آن الزامی واجباری است.
انتقال ویروس ایدز از طریق خون، رابطه جنسی، مادر به فرزند و تزریقات است که بالاترین آمار مبتلایان در ایران، ازطریق تزریقات میباشد. انتقال این بیماری از طریق خون یا به واسطه دریافت خون آلوده به دلیل کمبود خون و یا از طریق زخم های خون چکان است.
ویروس ایدز علیرغم مهاجم بودن ، در برابر مواد ضد عفونی کننده خیلی ضعیف است به سرعت نابود می شود حتی ویروس ایدز در خون پس از 20 دقیقه درمعرض هوا قرار گرفتن از بین می رود. در واقع احتمال انتقال ویروس ایدز از طریق خون ناشی از زخم خیلی کم است.امروزه در دندانپزشکی اکثر وسایل مورد استفاده بیماران یکبار مصرفند وپس ازاستفاده به سطح زباله های عفونی منتقل می شوند و آن دسته از وسایلی که امکان یکبار مصرف کردن آنها نیست پس از ا ستفاده شسته شده و در مواد ضد عفونی کننده قوی قرار می گیرد. دراین مواد کلیه ویروسها ازجمله ایدز و هپاتیت درعرض یکی دو دقیقه نابود می شوند. در ادامه مرحله ( قرار گرفتن در مواد ضد عفونی کننده ) که ممکن است چندین ساعت طول بکشد وسایل پس از قرار گرفتن در پکهای مخصوص و بسته بندی کامل بدون درز در دستگاه اتو کلاو قرار می گیرند.
این دستگاه با استفاده ازبخار آب و درمحفظه ای که تحت فشار است مرحله کامل استریلیزاسیون را انجام می دهد. وسایلی که از اتو کلاو خارج میشوند کاملا استریل شده و عاری از هرگونه میکروبی می باشند.دانستن این نکته که دندانپزشک و پرسنل یک مطب یا درمانگاه اولین کسانی هستند که درمعرض انتقال عفونت میباشند، رعایت موارد کنترل عفونت بیماری را برای ایشان ازهمه واجب تر می کند و به همین دلیل هم که شده رعایت اصول کنترل عفونت برای این افراد الزامی است، پس دیگر جای هیچ نگرانی برای مراجعه کنندگانی باقی نمی ماند. آنچه توجه به آن درمراجعه کنندگان به مراکز درمانی واجب است این که دقت داشته باشند از پکهای یکبار مصرف استفاده شده و در حضور ایشان این پک بسته بندی شده باز شود.
برای جلوگیری از انتقال عفونت چه اقداماتی توسط دندانپزشک و دستیار دندانپزشک باید انجام شود؟
اطمینان از استریل بودن وسایل مورد استفاده، پوشیدن دستکش، استفاده از ماسک و عینک ضروری است استفاده از پوشش های یکبار مصرف براي مواردي مثل صفحه کلید یونیت، دستگاه رادیوگرافی، دسته چراغ یونیت و مانند آن لازم است. دستیار باید مراقب باشد این پوشش ها برای هر بیمار تعویض گردد. داشتن ظرف مخصوص وسایل استفاده شده تیز مثل سرسوزن، سوزن بخیه و تیغ های جراحی نیز از ملزومات هر مطب دندانپزشکی است. شستشوی سطوح مطب مثل کابینت های دندانپزشکی کف مطب و مانند آن و استفاده از مواد مناسب ضد عفونی کننده نیز جزء برنامه های مرتب و منظم هر کلینیک دندانپزشکی می باشد.
از نظراهميت استرلیزاسیون وسایل دندانپزشکی آیا استرلیزاسیون همه وسایل به یک اندازه مهم است؟
خیر، استرلیزاسیون وسایل به یک اندازه اهمیت ندارد و همانطوری که خود وسایل بسته به کاربرد شان دارای درجه اهمیت می باشند، به همان ترتیب طبقه بندی می شوند.
وسایل دندانپزشکی به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند:
1- وسایل بحرانی: وسایلی هستند که در داخل نسج زنده بدن نفوذ می کنند و بالقوه امکان بیشتری برای انتقال عفونت دارند مثل سوزن های تززیق کورت ها، فورسپس ها، فایل های اندودانتیک و مانند آنها
2- وسایل نیمه بحرانی: وسایلی هستند که در تماس با پوست یا مخاط قرار می گیرند مثل قلم های ترمیمی و آینه
3- وسایل غیر بحرانی: مثل سر ساکشن، شلنگ های یونیت دندانپزشکی و موارد مانند آنچه بیماریهای ویروسی از طریق وسایل دندانپزشکی قابل انتقال هستند؟
مهمترین ویروس های بیماریزا که از طریق وسایل جراحی و دندانپزشکی قابل انتقال است انواع ویروس های هپاتیت و ویروس HIV (ویروس عامل ایدز ) می باشد.
ریسک ابتلا به کدام بیماری ها بیشتر است ؟
ریسک ابتلا به هپاتیت از دو جهت بیشتر از HIV می باشد چرا که اولا شیوع این بیماری در جامعه بیشتر و درصد افراد ناقل هپاتیت (حدود 3 ٪ افراد جامعه) به مراتب بیشتر می باشد. ثانیا ویروس ایدز در قیاس با ویروس هپاتیت بسیار ضعیف تر و غیر مقاوم تر می باشد، به ترتیبی که امکان ارائه حیات ویروس ایدز در محیط خارج از بدن بسیار کم و کوتاه می باشد در حالیکه ویروس هپاتیت قادر است در محیط خارج از بدن مدتها زنده بماند.
راه پیشگیری از انتقال این بیماریها چیست؟
هم اکنون بسیاری از وسایل دندانپزشکی یکبار مصرف می باشد، ضمن اینکه برای استریل نمودن وسایل با استفاده از اتو کلاوهای جدید و سریع امکانات بسیار خوبي وجود دارد. واکسیناسیون دندانپزشک و تیم همکار در مطب دندانپزشکی نیز علاوه بر تضمين نسبي سلامت پرسنل دندانپزشکی به پیشگیری از انتقال بیماریها کمک می نماید. لازم است در این زمینه به اهمیت آموزش علمی و عملی پرسنل دندانپزشکی و عامه مردم توجه گردد.